Co to znaczy psychosomatyczny?

Psyche oznacza: psychika, soma oznacza: ciało. Psychosomatyczny znaczy, zatem: dotyczący zarówno psychiki, jak i ciała. W definicji tej kryje się założenie o wzajemnej zależności tych dwóch elementów. Psychika oddziałuje więc na ciało, ale również ciało na psychikę. Ten drugi przypadek określa się terminem: zależność somatopsychiczna.

Jakie są przykłady zależności pomiędzy psychiką a ciałem?

Każdy zna chyba taką sytuację, kiedy przed ważnym spotkaniem czy egzaminem nie można przestać o nim myśleć. W głowie pojawiają się różne scenariusze wydarzeń, plany dotyczące tego, co powiedzieć i jak się zachować, wspomnienia podobnych sytuacji. Towarzyszą temu zwykle silne emocje: podniecenie, niepokój, niepewność, strach. Zarówno myśli, jak i emocje są przejawem funkcjonowania psychiki, ale ich skutki odczuwa także ciało. Mogą pojawić się takie charakterystyczne objawy jak: przyspieszony oddech, szybsze bicie serca, ból brzucha, biegunka, dreszcze, i wiele innych. W tym przypadku nastawienie i emocje wpływają na ciało. Równie często ma miejsce sytuacja odwrotna. Kiedy na przykład dokucza silny ból głowy, większość osób reaguje pogorszeniem nastroju i brakiem energii do działania, tak że nawet ulubione rozrywki nie sprawiają takiej przyjemności jak zwykle. Te przykłady są powszechnie znane, ale często wzajemna komunikacja pomiędzy psychiką i ciałem jest bardzo subtelna, a nawet pozostająca poza świadomością.

Jak psychika i ciało są ze sobą połączone?

Najprostsze wyjaśnienie sposobu tej komunikacji jest następujące: - bodziec (ze środowiska zewnętrznego albo wewnętrznego / fizyczny albo psychologiczny) działa na organizm wywołując reakcję biologiczną, a w przypadku gdy dociera do świadomości, jest interpretowany za pomocą umysłu - interpretacja wywołuje wzbudzenie emocji (jeśli jest pozytywna - emocji pozytywnych, a jeśli negatywna - emocji negatywnych) - emocje powodują reakcje fizjologiczne organizmu (jeśli są krótkotrwałe, również reakcja trwa krótko, jeśli jednak są silne i długotrwałe, konsekwencje są poważniejsze) - przewlekłe zaburzenia funkcji organizmu, w wielu przypadkach doprowadzają z czasem do zmian strukturalnych w narządach Naukowcy odkryli, że układ nerwowy, hormonalny i odpornościowy są ze sobą połączone i każde zakłócenie w jednym z nich, powoduje reakcję w pozostałych. Zidentyfikowany "szlak komunikacyjny", przebiegający pomiędzy podwzgórzem, przysadką mózgową a nadnerczami.

Które choroby są psychosomatyczne?

Dawniej wyodrębniano kilkanaście określonych dolegliwości, u których podłoża leżały czynniki psychiczne, i te tylko nazywano chorobami psychosomatycznymi. Należały do nich m.in.: astma oskrzelowa, nadciśnienie, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba wrzodowa dwunastnicy, anoreksja. Dziś uważa się, że dolegliwości czy choroby psychosomatyczne to takie, w których powstawaniu albo przebiegu czynnik psychiczny odgrywa istotna rolę. Jako że każda choroba znajduje odzwierciedlenie w samopoczuciu psychicznym, można powiedzieć, że każda jest psychosomatyczna.

Jakie znaczenie ma podejście psychosomatyczne dla pacjenta?

Skoro w powstawaniu i przebiegu chorób ważną rolę odgrywa psychika, oznacza to, że należy ją również uwzględniać w leczeniu. Powrót do zdrowia powinien wiązać się więc nie tylko z pielęgnowaniem i wzmacnianiem ciała, ale również myśli i emocji. Warto o tym pamiętać, i przy okazji różnych dolegliwości szczególnie zatroszczyć się o siebie. A na co dzień, aby wzmacniać swoją odporność - tak jak o higienę ciała - warto dbać o higienę psychiczną.

autorka: Monika Bąk - Sosnowska